EPS vs Πλαστικά μιας χρήσης: ΜΥΘΟΙ & ΑΛΗΘΕΙΕΣ

• 13 July 2021
• Συσκευασία Κιβώτια συσκευασίας EPS

Εδώ και χρόνια επικρατεί μια σύγχυση σχετικά με το τι είναι το EPS (expanded polystyrene-διογκωμένη πολυστερίνη), κατά πόσο είναι ταυτόσημος όρος με τον γενικό όρο «πλαστικά», αν είναι επιβαρυντικό για το περιβάλλον όταν χρησιμοποιείται ως υλικό συσκευασίας προϊόντων, αν όταν συναντούμε ένα πλαστικό ποτήρι στη θάλασσα είναι EPS, αν ο όρος EPS είναι όπως το Styrofoam ή Styropor ή Φελιζόλ ή XPS κ.α

Αυτή η σύγχυση το τελευταίο διάστημα έχει πάρει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις στην Ευρώπη διότι από τις 3 Ιουλίου 2021 τίθεται σε ισχύ η Ευρωπαϊκή οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης η οποία απαγορεύει την χρήση πλαστικών καλαμακιών και πλαστικών συσκευασιών-κουτιών fast food.

Στην πραγματικότητα τα προϊόντα συσκευασίας που πρόκειται να καταργηθούν δεν αφορούν σχεδόν καθόλου το EPS.

Η οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης περιορίζει τις χρήσεις πολλών πλαστικών ειδών - αλλά σχεδόν καθόλου το EPS, και σίγουρα όχι την συντριπτική πλειοψηφία συσκευασιών από EPS παρά τα όσα βλέπει κανείς σε ανακριβείς τίτλους σχετικών ειδήσεων. Το EPS δεν έχει απαγορευτεί για τις πιο συνηθισμένες και βασικές εφαρμογές του όπως: προστασία & μεταφορά τροφίμων, φρέσκων φρούτων και λαχανικών χονδρικής πώλησης, ηλεκτρονικών ειδών και ηλεκτρικού εξοπλισμού, οικιακών συσκευών ή μεταφορά εμβολίων COVID-19. Τα κιβώτια με επένδυση διογκωμένης πολυστερίνης έπαιξαν κρίσιμο ρόλο κατά την αντιμετώπιση της πανδημίας καθώς χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον για την ασφαλή μεταφορά των εμβολίων παγκοσμίως χάρη στις μοναδικές θερμομονωτικές τους ιδιότητες οι οποίες ήταν απαραίτητες για να διατηρούνται για μέρες τα εμβόλια σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη μεταφορά και την αποθήκευση τους. Θα ήταν παράλογος όποιος θεωρούσε ότι ένα υλικό με τέτοια οφέλη για τον άνθρωπο είναι δυνατόν να απαγορευτεί στο πλαίσιο μια ευρωπαϊκής οδηγίας;

Αποτελούμενο από 98% αέρα, το EPS είναι από τη φύση του φιλικό προς το περιβάλλον/εξοικονομεί πόρους και βοηθά στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Είναι επίσης 100% ανακυκλώσιμο. Είτε με μηχανική ή χημική ανακύκλωση, το EPS μπορεί να μετατραπεί σε πρώτες ύλες για νέας γενιάς συσκευασίες EPS ή για πολλά άλλα προϊόντα. Ορισμένες εταιρείες μάλιστα κατασκευάζουν τώρα νέες συσκευασίες EPS από 100% απορρίμματα EPS που έχουν συλλεχθεί μετά την χρήση τους από τους καταναλωτές.

Τα ιχθυοκιβώτια από EPS είναι η κορυφαία λύση στην αγορά για την προστασία των ψαριών και άλλων θαλασσινών προϊόντων κατά τη μεταφορά τους από τη θάλασσα έως τα σημεία πώλησης τους σε ολόκληρη την Ευρώπη, χάρη στον ασυναγώνιστο συνδυασμό θερμικής απόδοσης, προστασίας από κρούση, αντοχής στη στοίβαξη τους το ένα πάνω από το άλλο και αποδεδειγμένων οικολογικών διαπιστευτηρίων. Πέρα από αυτό, επειδή το EPS είναι 100% ανακυκλώσιμο, αυτά τα κουτιά μπορούν να ανακυκλωθούν απεριόριστες φορές και να χρησιμοποιηθούν ξανά. Υπάρχουν πολλά καινοτόμα προγράμματα σε ολόκληρη την Ευρώπη για την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των ψαροκιβωτίων από EPS σε λιμάνια και ψαραγορές.

Εδώ μπορείτε να δείτε όλους τους τύπους κιβωτίων EPS που παράγει η Styropan

Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, περίπου το 90% ιχθυοκιβωτίων EPS ανακυκλώνονται. Αυτό οφείλεται στις αποφασιστικές πρωτοβουλίες της Stybenex, του Ολλανδικού Εθνικού συνδέσμου κατασκευαστών προϊόντων EPS, η οποία ξεκίνησε και υποστηρίζει προγράμματα για τη βέλτιστη ανακύκλωση του EPS. Σε αυτό το βίντεο μπορείτε να δείτε περισσότερα για τη δράση της.

Τα ιχθυοκιβώτια EPS, όπως και πολλές άλλες εφαρμογές του EPS, δεν είναι βιώσιμα μόνο επειδή προστατεύουν και διατηρούν τα ψάρια φρέσκα. Το γεγονός ότι είναι σχεδόν απείρως ανακυκλώσιμα συμβάλλει επίσης στην κυκλική οικονομία και στην αποφυγή της εισροής αποβλήτων στο περιβάλλον.

Όσο σημαντική είναι η μάχη απέναντι σε οτιδήποτε συμβάλλει στην μόλυνση του περιβάλλοντος τόσο σημαντική είναι και η μάχη έναντι της παραπληροφόρησης. Ειδικά στην εποχή μας όπου η παντοδυναμία των social media είναι τέτοια που μπορεί να ανυψώσει ή να καταστρέψει φήμες/brands/προσωπικότητες άλλοτε με βάση πραγματικά γεγονότα και άλλοτε με ψευδή/ανακριβή είναι σημαντικό να αποσαφηνίσουμε κάποιες φημολογίες γύρω από το EPS.

1. "Καλαμάκια διογκωμένης πολυστερίνης, φλιτζάνια καφέ, αναδευτήρες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα και μπολ"; Σύμφωνα με μια έκθεση του DPA τον Απρίλιο πρόκειται να απαγορευτούν. Το πρόβλημα είναι ότι σχεδόν κανένα από αυτά τα στοιχεία δεν είναι πραγματικά κατασκευασμένο από EPS - και το EPS γενικά δεν πρόκειται να απαγορευτεί. Τα καλαμάκια, οι μπατονέτες, οι αναδευτήρες ροφημάτων και τα μαχαιροπήρουνα είναι κατασκευασμένα από άλλα είδη άκαμπτων, πλαστικών… Δυστυχώς, η παραπληροφόρηση καλά κρατεί όπως σε αυτό το πρόσφατο παράδειγμα ενός τοπικού γερμανικού πρακτορείου τύπου.
2. Το EPS αποτελείται από 98% αέρα και μόλις 2% πολυστυρόλιο. Εάν ένα πλαστικό δεν περιέχει αέρα και τυλίγει ή διπλώνει χωρίς να σπάσει, δεν είναι EPS. Μερικοί Γερμανοί δημοσιογράφοι έχουν αναφερθεί σε περιτυλίγματα από Styropor και κεσεδάκια-συσκευασίες γιαουρτιών. Τίποτα από αυτά δεν είναι EPS. (Ομοίως, όταν ο Βρετανός κωμικός Graham Norton κορόιδεψε το "Styrofoam hand" που χρησιμοποιήθηκε στη σκηνή από τον Γερμανό τραγουδιστή Jendrik Sigwart και το χορευτικό του στον φετινό διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision, μπέρδεψε τα πλαστικά γιατί το XPS όπως και το EPS δεν λυγίζει έτσι όπως το συγκεκριμένο στήριγμα). Ένας λόγος για τον οποίο το EPS χρησιμοποιείται συνήθως σε συγκεκριμένες εφαρμογές συσκευασίας είναι ότι δεν λυγίζει πολύ, αλλά απορροφά τους κραδασμούς και μονώνει τα πράγματα αποτελεσματικά και χρησιμοποιώντας ελάχιστους πόρους.
3. Το EPS δεν είναι XPS. Το EPS είναι διογκωμένο. Είναι ένα αφρώδες πλαστικό που χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον σε μόνωση κτιρίων, συσκευασίες και εξοπλισμό ατομικής προστασίας, όπως κράνη ποδηλάτων. Το XPS είναι εξηλασμένο πολυστυρένιο και έχει επίσης διάφορες χρήσεις. Κάθε ένα έχει ιδιότητες που το καθιστούν το καλύτερο και πιο βιώσιμο υλικό για τις εφαρμογές όπου χρησιμοποιείται συνήθως. Ωστόσο, δεν είναι τα ίδια και παράγονται με διαφορετική διαδικασία. Αν κοιτάξει κανείς λεπτομερέστερα, μπορεί εύκολα να τα ξεχωρίσει : Για την παραγωγή EPS, το κοκκώδες υλικό γεμίζεται σε καλούπι και αφρίζει σε ζεστό ατμό. Τα σωματίδια του κόκκου κολλάνε μεταξύ τους, αλλά συνήθως δεν συγχωνεύονται πλήρως το ένα με το άλλο. Ο σφαιρικός, αφρώδης κόκκος είναι συχνά αναγνωρίσιμος στο τελικό προϊόν και μερικές φορές ακόμη και ένας κόκκος μπορεί να διαχωριστεί. Το XPS έχει λεπτότερη και πυκνότερη δομή αφρού.
4. Το Styropor δεν είναι Styrofoam - παρά τα όσα λέει το Google Translate! Πρώτον, το Styropor είναι εμπορικό σήμα του γερμανικού χημικού ομίλου BASF AG και είναι EPS (διογκωμένη πολυστερίνη), ενώ το Styrofoam είναι εμπορικό σήμα της Dow Chemical Company και είναι XPS (εξηλασμένη πολυστερίνη). Το να μεταφράζει κανείς το Styropor στα Γερμανικά σε Styrofoam στα Αγγλικά είναι σαν να λες Coke μια Pepsi ή να μπερδεύεις τον έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Joe Biden επειδή είναι και οι 2 ηγέτες με αντίστοιχο αξίωμα.
5. Εάν ένα πλαστικό δεν αιωρείται στη θάλασσα, δεν είναι EPS. Είναι πολύ απλό: το EPS επιπλέει, οπότε αν βρείτε κάποιο πλαστικό κάτω από τη στάθμη της θάλασσας ή στον βυθό της, σχεδόν σίγουρα δεν είναι EPS. Ενώ δεν θέλουμε σκουπίδια (πλαστικά ή άλλα υλικά), οπουδήποτε στο περιβάλλον, η διάκριση είναι ζωτικής σημασίας επειδή μόνο το 15% των θαλάσσιων απορριμάτων επιπλέει στην επιφάνεια της θάλασσας. Ένα άλλο 15% παραμένει κάτω από τη στάθμη της και το 70% βρίσκεται στον βυθό . Το EPS δεν μπορεί να είναι σε καμία περίπτωση μέρος του 85% που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
6. Μπουκάλι από EPS; Πιθανότατα όχι. Το EPS μπορεί να προστατεύσει τα μπουκάλια κρασιού , τα μπουκάλια μπύρας και άλλα μπουκάλια από θραύση, αλλά αν δείτε ένα διαφανές πλαστικό μπουκάλι –που είναι η συντριπτική πλειοψηφία των πλαστικών μπουκαλιών- είναι πιθανότατα PET, που σημαίνει τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο, τότε καμία σχέση δεν έχει αυτό το υλικό με τη διογκωμένη πολυστερίνη-EPS.
7. Το EPS δεν είναι τοξικό. Το EPS είναι απολύτως κατάλληλο και επιτρεπτό ως υλικό επαφής με τρόφιμα και χρησιμοποιείται με ασφάλεια ευρέως για τη μεταφορά φρέσκων ψαριών, φρούτων και λαχανικών από αγροκτήματα στην αγορά παγκοσμίως για δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών, η ασφάλειά του έχει μελετηθεί εκτενώς και επιβεβαιωθεί πολλές φορές, από διάφορες αρχές συμπεριλαμβανομένων και των αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αρχική ουσία, το στυρένιο, από μόνη της, είναι επικίνδυνη, αλλά όταν μετατρέπεται χημικά σε πλαστικό πολυστυρένιο, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε διογκωμένο πολυστυρένιο, είναι μη τοξικό. Είναι σαν τη διαφορά μεταξύ CO (μονοξειδίου του άνθρακα, το οποίο είναι δηλητηριώδες) και CO2 (διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο αναπνέουμε). Μια μικρή χημική διαφορά μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται κάτι.

Φυσικά υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί μέχρι να εκμεταλλευτούμε το τόσο μεγάλο potential της ανακυκλωσιμότητας του EPS. Η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών/πολιτών σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες της πολιτείας/των εταιριών που παράγουν EPS/ οργανισμών & συνδέσμων που έχουν αντικείμενο τη βιώσιμη ανάπτυξη, την κυκλική οικονομία και γενικά το περιβάλλον πρέπει να συστηματοποιηθούν. Αυτές οι πρωτοβουλίες κινούνται κυρίως στο επίπεδο του να γίνει εύκολη και μαζική η συλλογή χρησιμοποιηθέντων συσκευασιών EPS και η διοχέτευση τους σε δομημένα κανάλια ανακύκλωσης.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ηγετικό ρόλο σε τέτοιες ενέργειες έχει ο Πανευρωπαϊκός σύνδεσμος παραγωγών διογκωμένης πολυστερίνης (EUMEPS ενώ σε εθνικό ο πανελλήνιος σύνδεσμος διογκωμένης πολυστερίνης (EPSHELLAS) του οποίου η Styropan είναι ιδρυτικό μέλος. Στην ιστοσελίδα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο του EPSHELLAS όσο και της Styropan μπορείτε να πληροφορείστε όλα τα τελευταία νέα και εξελίξεις στην Ελλάδα σχετικά με την ανακύκλωση του EPS.

*Το άρθρο έχει βασιστεί σε αγγλόφωνο άρθρο του Smart Packaging Europe, μιας πανευρωπαϊκής συμμαχίας παραγωγών EPS, εταιριών που ανακυκλώνουν EPS με κοινό όραμα μια επιτυχημένη και βιώσιμη βιομηχανία EPS στην Ευρώπη.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας στην παρακάτω φόρμα επικοινωνίας: